BASKI

Kağıt, film anlatımından sonra bunların işlenmesi ve görsel hale gelmesi işlemleri için matbaayı ve de matbaacılığı biraz tanıyalım. Matbaacılıkta, hazırlanmış olan filmlerin kalıplar aracılığı ile kağıdın üzerine nasıl transfer edildiğini görelim.

Baskı çeşitleri (Teknikleri )
- Ofset baskı
- Serigrafi Baskı
- Dijital Baskı

Nemlendirme ve mürekkep yardımı ile yapılan, noktanın işlemine ofset baskı denir. Film yüzeyindeki tram diye adlandırdığımız noktaların kalıp yüzeyinde oluşturdukları grenler, merdaneler vasıtası ile taşınan mürekkeplerle dolarlar.
Dolan noktalar, mürekkebi bir diğer kazan üzerindeki blanket adını verdiğimiz kauçuğun üzerine kauçuk da kağıt üzerine transfer eder.

Tabaka Ofset
Özel emülsiyonla hassaslandırılmış kalıp ışıkla pozlandırılarak film üzerindeki siyah alanlar, kalıp üzerine ışıksız bırakılır. Diğer şeffaf alanlar ise ışığa doyurularak pişirilir. Daha sonra bu kalıp üzerindeki ışık olmayan yüzeyler banyo sırasında emayesini dökerek, boya kabul edecek emisyon oluşturulur. Oluşan emisyon su tutmadığından merdanelerden gelen boyayı tutar ve kauçuk üzerine aktarır. Blanket ise, üzerindeki boyayı aldığı gibi kağıt üzerine verir. Böylece film üzerindeki noktalar aynen kağıt üzerine mürekkep rengine göre geçmiş olur. Günümüzde ofset baskı 4 ana renk üzerinden yapılmaktadır. İşte biz buna matbaacılıkta Trikromi baskı adını veririz.

Renk Noktacıklarındaki Açılar ( Tram Açıları )


Noktaların birbiri üzerine açılarla basması ve mürekkebin transparan (örtücü olmayan) özellikte olması nedeniyle muhtelif renkler oluşmaktadır. İyi bir baskı elde etmek için özellikle iyi bir filme, kaliteli bir mürekkep serisine ve de transfer işinin sağlıklı olması için de hassas makine ayarlarına ihtiyaç vardır. Baskı işlemlerinde çabuk ve sağlıklı baskı yapmanın bazı çeşitleri ve kullanılan terimler.

• Forma baskı yöntemi
• Normal Revolta baskı yöntemi
• Etek - Makas Revolta baskı Yöntemi
• Ön - Arka baskı
• Makas - Makas revolta
• Etek - Makas revolta

Forma Baskı Yöntemi
Kitap-Katalog vb gibi çok sayfalı işlerde kullanılan bir tekniktir. Amacı kağıdın katlanması durumunda sayfaların birbirlerini takip etmesi ve harman işleminin azalmasıdır. Ayrıca birbirini karşılayan sayfalarda olabilecek birbirini tamamlayan ve devamı olan resimlerin aynı renk tonunda devam etmesini sağlar.

Normal Revolta Baskı Yöntemi
4 Kalıpla 4 renk baskı yapılarak makine ebadına uygun formatlarda kağıdın önünün ve arkasının basılması tekniğidir. Hem basılacak kalıp sayısının, hem de makine ayarlarındaki kaybedilecek zamanlardan tasarruf sağlar.
Kağıdın makinedeki hareketi makas adını verdiğimiz aparatların kağıdın geniş yüzünü tutarak diğer baskı ünitelerine taşıması şeklindedir. Kağıdın makaslar tarafından tutulan kısmına "Makas"adını vermekteyiz.
Ayrıca kağıt üzerindeki baskıların aynı yere basılabilmesini sağlamak amacıyla kağıt, makas tarafından alınmadan hemen önce ayarlayan "poza" adını vermekteyiz. Normal revolta baskıda kağıdın makası değiştirilmeden yapılan baskı şeklidir. Aynı poza ve aynı makas ile kağıdın önünün ve arkasının basılması işlemidir.

Etek-Makas Revolta Baskı Yöntemi
Makasların tuttuğu yer makas, poza aparatlarının çektiği yer pozadır. Peki kağıdın kalan diğer iki kenarlarına ne ad verilir? Makasların tuttuğu yerin arkasında kalan kenara"Etek" Pozanın çektiği yerin karşısında kalan kenara ise "Karşı Poza" denilmektedir.
Bu baskı tekniğinde amaç yine aynıdır. 4 kalıpla önüne ve arkasına bir seferde renkli baskı yapılmaktadır. Yani amaç ve elde edilen sonuçlar revolta tekniği ile aynıdır. Farklılığı yalnızca yöntemdedir. Bu sefer kağıt takla attırılarak eteği-makas olacak şekilde basılır. Poza gene sabittir. Karşı poza ise çoğunlukla ön+arka baskılarda öndeki basılı materyalle arkaya basılanların aynı ayarda basılması için kullanılan bir aparattır.

Serigrafi Baskı
Asırlardır kumaşlar, Çin ve Japonya'da şablonlarla basılmış ve dünyanın birçok ülkesine satılmıştır. İlk zamanlar figürleri, bağlantı izleri bırakmadan kağıt ve deri gibi şablonlarla basmak mümkün olmadı. Şablon izleri bu yüzeylerde belirli aralıklarla kaldılar. Zamanla uzak doğuda eskiden kullanılan bu şablonlar üzerine kağıttan kazılmış figürler yapıştırılır, bağlantı izi bırakmadan baskı neticesi alınırdı. Baskıların bağlantı izi olmaksızın yapılabilmesi için çerçeve üzerine monte edilmiş taşıyıcı ve boya geçirici gözenekli bir yüzey gereklidir. Biz buna serigrafi baskıda GAZE veya ELEK BEZİ adını veririz.
Boya, rakle adını verdiğimiz (ustanın elinde tuttuğu sert dikdörtgen şeklinde düzgün boyanın elekten geçmesi için elek üzerinde ileri geri hareket ettirilen cisim) bir alet ile kumaşa geçirilir. Bu boya sadece gazenin (elek bezinin) üzeri örtülmemiş kısımlarından kumaşa geçer. İnce olan gaze iplikleri boyanın geçmesine engel olmadıkları için baskı yapılan malzemenin yüzeyine boya temiz ve düzgün olarak yayılır. Bu şekilde yapılan baskıya tekstilde Film Baskı veya Şablon Baskı da denir.

Bu baskı metodu uygulama çeşidi bakımından zengin olduğundan en basit el atölyelerinden en büyük fabrikalara kadar uygulanmaktadır.
Son zamanlarda şablon baskı, rulo baskı ile rekabet haline gelmiştir. Şablon baskı daha basit ve ucuz olarak kolay ve çabuk değişen baskı şekilleri yapabildiğinden küçük tirajlı baskıya daha elverişlidir. Bu işi yapan ustanın el becerisi çok önemlidir.

İpek gazeler hiçbir yöne kaymayan döner iğne tekniği ile yapılan dokulardır. Daha sonraları şablon baskı için tabii ipekten özel gazeler yapıldı.
Sentetik elyafın ortaya çıkmasından sonra ipek gazeler önemini kaybetti. (Bunun sebebi ise yüksek kimyasal direnç, esneklik, sağlamlık gibi nitelikleri yüzünden sentetik elyaf tercih edildi). Gaze için en uygun elyaf polyamis tipidir.

SERİGRAFİ BASKI TEKNİĞİ :(Elek baskı, şablon baskı, film baskı )
Japonya'dan Amerika'ya oradan da Avrupa'ya yayılmıştır. Özellikle reklam baskılarında kullanılır. Bilindiği gibi ofset baskı tekniğinde baskı, sadece direkt olarak kağıt ve kağıt türü tabaka veya bobin cinsinden maddelere yapılmaktaydı. Serigrafi türü baskıda sadece kağıt değil, karton-mukavva-pvc(sert ve yumuşak)-birçok plastik (sentetik) madde, metal, cam-seramik-tekstil vb. gibi maddeler üzerine baskı yapılabilmektedir. Bu baskı tekniğindeki başarı, tekniği iyi bilen (mürekkep bu baskı tekniğinde çok önemlidir ) kaliteli işe uygun araştırılmış mürekkep kullanan atölyelerdedir. Bu baskı tekniğinde kalıp yerine, ipek elekler kullanılmaktadır. Bu saf ipek, naylon perlon ve metal kumaş tabir edilen bir nevi tüldür. Bu tülün elek gibi delikli oluşundan elek baskısı denmiştir. Boya kalınlığı tipo baskıya oranla 6-10 kat fazladır. Serigrafi 2 Bölümde yapılır

Şablon hazırlama
Önce baskıyı yapabilmek için tahta veya metalden çerçeve, sentetik veya metal ipek rakle gereklidir. İpek, çerçeveye gerilir emaye ipek üzerine film halinde dökülür. (Raptiye, tel zımba, yapıştırma olabilir.) basılması istenen filmi şablon ile poz aparatının camı arasına yerleştirerek ışıklar açılır, yeteri kadar poz verilir. Banyo ile ışık gören yerler temizlenir. Sonra şablon tazyikli su ile yıkanır. Poz müddeti, ışıkla şablon arasındaki mesafe ve lambanın kuvvetine göre birkaç denemede anlaşılır.

Baskı Yapma
Baskı İki şekilde olmaktadır
. El ile :Düz bir zemin üzerine baskı yapılacak olan kağıt, kumaş plastik, deri vb konur. Şablon, desen basılacak malzemenin üzerine yerleştirilir. Şablonun iç kısmına bir miktar boya dökülür ve rakle ile desen üzerinde bir-iki defa çekilir. Bu çekme bu işi yapan ustanın mahareti olmakta ve el ile yapılan baskıdaki hareket ve güç eşit olmak zorundadır. Sonra bu baskılar kuruması için tek, tek raflara konur. . Makine ile: Bu çok basittir. Şablon makineye bağlanır. Direkt olarak baskı yapılır.

Serigrafide Önemli Bilgiler
Akrilik plistrol gibi plastik baskılı materyalleri üzerine baskı yapılırken, boyalarda iyi yapışıp çabuk kuruma, yüksek ışığa dayanıklı olması gibi özellikleri aranır. Mesela; bez üzerine, ufak masa üstü bayraklar, flamalar yapılacak olursa özel kumaş boyaları . Polyester veya polietilen gibi malzemeler üzerine baskı yapılacaksa, özel polietilen mürekkepleri cam metal gibi yüzeylere çok parlak ve dayanıklı baskı yapılması istenirse özel olarak hazırlanan yüksek yoğunluklu boyalar kullanılmalıdır.

Serigrafi mürekkepleri takım olarak saklanmak zorundadır. Aksi taktirde 8-10 saat sonra sertleşir ve bir daha kullanılamaz.